Domingo 16 de maio de 2021. O percurso comezou na Ponte do Porco. A primeira parada foi na ponte medieval de Lambre, icona da parroquia de San Pantaleón das Viñas e lugar próximo aos muíños da Misericordia.
Esta muíños, unha verdadeira fábrica de fariña cuxo apoxeo se sitúa a meados do século XIX, pertenceron ao Pazo de Montecelo e constituíron durante un tempo a súa principal fonte de recursos. O catedrático Fernando Urgorri estuda en detalle a historia e a función dos muíños nun artigo publicado no número 2 da revista Untia (1986).
O Pazo de Montecelo, propiedade inicial de descendentes da casa de Andrade, pertence hoxe ao Opus Dei, convertido nun centro de convivencias desta institución relixiosa.
O castro de Insua é outro dos lugares de referencia da parroquia de Viñas. A veciña Matilde López falounos sobre o lugar e a súa contorna. Isto foi na praza dedicada a Fernando Sueiro, veciño de Viñas fusilado en marzo de 1937, meses despois do golpe de estado que deu orixe á ditadura franquista.
Mais o contido principal da visita foi o ambientalista. Fernando Bandín alertounos sobre a situación que o emprazamento padece: multitude de especies invasoras que inzan silenciosamente a área, retroceso ou desaparición de especies autóctonas, contaminación severa das augas, vertidos incontrolados de residuos sen depurar, aparición salvaxe das motos de auga no esteiro e na ría, alteración dos espazos naturais por actuacións urbanísticas disparatadas.
Como exemplo sobranceiro de actuación negativa, Bandín salientou a chamada Senda dos Sentidos, vieiro recentemente inaugurado entre as inmediacións da praia da alameda na Ponte do Porco e a praia de Sumiño, o areal pequeno de Miño. Con esta actuación, en exceso agresiva, elimináronse innecesariamente especies arbóreas autóctonas mentres se deixaron no lugar as invasoras e alterouse un espazo necesario para a caza e cría de variadas especies animais.
Na praia da Xurela, os veciños Antón Rivas (da XD de Roxín Roxal) e Esther Ramallo alertáronnos sobre a enorme perda da riqueza marisqueira da ría da que el e ela, no seu percurso vital, deron amargo testemuño. En Roxín Roxal activámonos pola defensa da nosa Ría e loitamos porque algún día volva rexurdir, rica e sa, para ben do planeta e para o benestar dos seus habitantes locais, os veciños e veciñas das beiras deste paraxe natural de singular beleza e significado histórico.
